Kan een hond zich schuldig gedragen?

Er verschijnen nog steeds vele verhalen, foto’s en filmpjes over honden die zich “duidelijk
schuldig voelen”. De beelden worden gretig gedeeld. Veel mensen vinden het vermakelijk om te zien hoe honden wegduiken of met een bepaalde blik naar hun eigenaar kijken wanneer deze hen met de camera benadert. In de meeste gevallen is er voorafgaande aan de opname iets gesloopt of opgegeten door de hond. De mens komt vervolgens de kamer binnen en zegt iets in de trend van: “Wie heeft dit gedaan? Ben jij stout geweest? Je gedraagt je duidelijk schuldig!”

Vaak kijkt de hond met een schuine blik waarbij oogwit te zien is, de oren zijn naar achteren gedrukt en/of de hond toont zich in een gebogen/verlaagde houding. Signalen die door deze mensen geïnterpreteerd worden als schuldig gedrag.

Is dat echt zo, of speelt hier iets anders? Dit vroegen wetenschappers zich jaren geleden ook al af en zij besloten hier onderzoek naar te doen. In 2009 verschenen er resultaten van een experiment. Om zeker te weten dat die beweringen klopte, werd er in 2014 nog een onderzoek gedaan. Uit beiden onderzoeken volgde een duidelijke conclusie: het typerende gedrag wat honden op dergelijke momenten laten zien, is niet verbonden aan voorafgaande gebeurtenissen. Het wel of niet bestaan van schuld heeft geen enkele invloed op het gedrag. Wat speelt er dan wel?

Een korte samenvatting van het experiment in 2009:

De vraag was of honden zich daadwerkelijk schuldig kunnen gedragen, of dat er sprake is van projectie van menselijke gevoelens op honden (antropomorfisme). In totaal namen er 14 honden en eigenaren deel aan dit experiment. De honden kregen de mogelijkheid om ongewenst gedrag te tonen in de afwezigheid van hun eigenaren. De eigenaren wisten niet of de hond daadwerkelijk schuldig was of niet; zij konden alleen het bewijs zien bij terugkomst. Dat bewijs werd gemanipuleerd door medewerkers van het experiment. De reacties van de honden op hun terugkerende eigenaren werden vastgelegd. Uit dit onderzoek bleek dat de daadwerkelijke schuldvraag geen enkele invloed had op het gedrag van de honden. Of de hond nu wel of niet het ongewenste gedrag had vertoont, dit had geen invloed op de manier waarop de eigenaar werd begroet. Sommige honden lieten het schuldige gedrag zien zonder dat zij daadwerkelijk iets verkeerd gedaan hadden. Anderen gedroegen zich vrolijk terwijl zij wel iets hadden gedaan wat ongewenst was. Verder was het opvallend dat honden het schuldige gedrag aanzienlijk vaker inzette wanneer hun eigenaren dachten dat de hond schuldig was en hierbij hun hond vervloekten of de hond op een beschuldigende toon aanspraken. Deze resultaten zijn een duidelijke indicatie dat het gedrag wat mensen interpreteren als schuldig, eerder gedrag is wat te omschrijven valt als een angstreactie op de manier waarop de mens de hond benadert.

Een korte samenvatting van het onderzoek in 2014:

De vraag was wederom of het ‘schuldige gedrag’ daadwerkelijk gelinkt was aan schuld, of dat dit gedrag ook werd ingezet wanneer de hond onschuldig was. Er werd extra goed gekeken naar de invloed van het wel of niet aanwezige bewijs van de daad en naar het gedrag van de eigenaren van de honden. Er werden diverse situaties in scene gezet. Aan dit onderzoek namen 69 hond-eigenaar combinaties deel. De omgeving van de hond werd gemanipuleerd en er was sprake van beschikbaar voedsel wat niet opgegeten mocht worden. De resultaten van het onderzoek bevestigde wederom dat het gedrag van de hond bij binnenkomst van de eigenaar niet gelinkt was aan het wel of niet bestaan van daadwerkelijke schuld. Ook bleek er nogmaals een duidelijke indicatie te zijn dat het gedrag wel gelinkt was aan de reactie van de eigenaren op de hond. Wanneer een eigenaar de hond op een beschuldigende toon toesprak, of wanneer de eigenaar een negatieve houding aannam, dan toonden de honden eerder het “schuldige gedrag”.

Schuldig?! Angstig!

Honden zijn in staat om zelfs de meest subtiele signalen van mensen op te vangen. Een frons, een licht teleurgestelde blik, een licht geïrriteerde toon, een ietwat voorover gebogen houding of ogen die net iets harder staren dan anders, het zijn allemaal signalen die de reactie van de hond sterk kunnen beïnvloeden. Honden zijn conflictvermijdende dieren. Wanneer zij zich bedreigd voelen (angst), dan kunnen zij proberen om verdere escalatie te voorkomen door conflictsignalen in te zetten (ook wel eens ‘kalmerende’ signalen of stress-signalen genoemd).

Wanneer je de woonkamer inloopt en de bank is compleet verwoest, dan is het moeilijk om niet op zijn minst teleurgesteld te reageren. Wanneer je jouw hond vervolgens op een geïrriteerde of beschuldigende manier benadert, dan is de kans zeer groot dat de hond hier conflictvermijdend op zal reageren. Wanneer je de hond echt intimideert door met een harde blik te staren, voorover te buigen en misschien zelfs je stem te verheffen, dan is de kans groot dat de hond angstig zal reageren. De blik afwenden, oogwit laten zien, de houding verlagen, de staart tussen de benen, de oren naar achteren, het zijn allemaal signalen die wijzen op gevoelens van angst en conflict. Het betreft dus een reactie op de mens en dit staat compleet los van eerdere gebeurtenissen (de schuldvraag).

Het aanwakkeren van angst- en conflictgevoelens bij honden tast het dier aan in zijn welzijn. Probeer gefrustreerde reacties te voorkomen en schakel bij problemen de hulp in van een deskundige, bijgeschoolde professional die op een positieve manier rekening houdt met het welzijn van de hond.

bron: Hondenlot